Huiduitslag na Tekenbeet - Oorzaken, Symptomen en Behandeling

Griep-achtige symptomen

Enkele dagen tot maanden na de tekenbeet kunnen griep-achtige symptomen ontstaan zoals koorts of een koortsig gevoel, zweten, rillingen, spierpijn, gewrichtspijn, vermoeidheid, algeheel ziek voelen (malaise), gezwollen lymfeklieren en keelpijn. Deze symptomen kunnen tegelijk met een EM optreden, maar de ziekte van Lyme kan zich ook presenteren als griep-achtig zonder EM.

Griep-achtige symptomen kunnen zowel bij de ziekte van Lyme als bij andere (tekenbeet)ziekten passen. Vooral het ervaren van 'griep' buiten het ‘griep-seizoen’ kan een extra reden zijn om aan een tekenbeetziekte te denken. Ook kan het opvallen dat andere gezinsleden geen 'griep' hebben. Hoewel de meeste andere tekenbeetziekten tegelijk met de behandeling van de ziekte van Lyme bestreden worden, kan aanhoudende koorts tijdens de behandeling een aanwijzing zijn dat er sprake is van een tekenbeetziekte waarvoor een andere aanpak nodig is.

Antibiotica na een tekenbeet?

Heeft u de teek direct verwijderd, en heeft ze minder dan 24 uur op de huid heeft gezeten? Dan is de kans op de ziekte van Lyme kleiner dan 1-2 procent. Antibiotica zijn dan niet nodig. Gebruik van antibiotica heeft dan meer nadelen dan voordelen, omdat ze ook bijwerkingen hebben.

U kunt dan beter afwachten en gedurende 3 maanden goed opletten of u verschijnselen krijgt die kunnen passen bij de ziekte van Lyme, zoals een verkleuring of rode vlek rond de tekenbeet of op een andere plek van uw lichaam.

Volgens de nieuwe Behandelrichtlijn Tekenbeet van het Nederlandse Huisartsengenootschap (NHG) bestaan er dan twee mogelijkheden.

• U kunt afwachten en gedurende 3 maanden goed opletten of u verschijnselen krijgt van de ziekte van Lyme. Ontdekt u tekenen van Lyme, dan kunt u antibiotica nemen om de infectie te behandelen.

• U kunt binnen 72 uur na verwijderen van de teek een eenmalige dosis antibiotica innemen om een infectie te voorkómen.

De kans dat u dan nog de ziekte van Lyme krijgt is klein. Later dan 72 uur na verwijderen van de teek helpt deze behandeling onvoldoende om een infectie te voorkómen.

Het voordeel van antibiotica is dat ze de ziekte van Lyme voorkomen. Het nadeel is dat antibiotica bijwerkingen hebben (30 %), terwijl de kans op de ziekte van Lyme klein is (1-2 %).

In België wordt preventief gebruik van antibiotica in geval van een tekenbeet momenteel niet aangeraden.

• Indien de beet na een paar dagen nog niet genezen is of pijnlijk aanvoelt. Dit kan wijzen op een lokale infectie (door andere bacteriën).

• Als u in de dagen of weken na de tekenbeet verschijnselen krijgt die kunnen passen bij de ziekte van Lyme, zoals een verkleuring of rode vlek rond de tekenbeet of op een andere plek van uw lichaam.

Erythema Migrans (EM)

Het Erythema migrans (EM) is kenmerkend voor de ziekte van Lyme en is vaak het eerste symptoom. Het begint als een rood plekje binnen 3-4 maanden na de tekenbeet. Vaak ontstaat het EM 4-10 dagen na de tekenbeet en gemiddeld na 2-3 weken.

Het plekje breidt zich in de loop van dagen tot weken uit tot een min of meer ronde of ovale rode of rood-blauwe vlek, ring of kring van enkele tot tientallen centimeters breed. Op een gekleurde huid kan de vlek of ring er gelig of blauw uitzien.

Het EM kan egaal van kleur zijn of verbleken vanuit het midden en is wegdrukbaar, wat betekent dat de plek even verbleekt als je er op drukt. Bij de diagnose wordt vaak een minimum van 5 cm aangehouden, maar dit kan voor een individuele patiënt een te beperkend criterium zijn als het EM snel optreedt en nog klein is.

Het EM kan een licht branderig, warm of jeukend gevoel geven, maar dat hoeft niet. Bij een klein deel van de mensen kan de plek een beetje gevoelloos of juist gevoeliger aanvoelen of wat verdikt zijn, soms aan de randen. Er kan in sommige gevallen nog een heel klein wondje zichtbaar zijn op de plaats waar de teek heeft gezeten.

Plaatsen op het lichaam waar het EM vaak optreedt zijn de benen, liezen, romp, armen en oksels. Bij kinderen komt een EM vaker dan bij volwassenen in de hoofd-halsregio voor, waarbij het EM zich op een gezicht soms vluchtig, onscherp begrensd en vlekkerig kan vertonen, waardoor dit bij kinderen verward zou kunnen worden met de vijfde ziekte (parvovirus b19).

Erythema Migrans, rode ring of vlek bij de ziekte van Lyme

Meervoudige EM

In plaats van één ring of vlek kunnen er ook meerdere vlekken (meervoudige of multipele EM) ontstaan. Deze zijn meestal ovaal vlek-vormig en vaak duidelijk begrensd. Het meervoudige EM wijst op een al uitgezaaide infectie en vergt een langere antibioticabehandeling dat een enkelvoudig EM.

Pijn en vermoeidheid

Veel mensen met de ziekte van Lyme ervaren pijn en vermoeidheid in zowel de vroege als latere stadia van de ziekte, en ook als aanhoudende klachten na behandeling.

Veelvoorkomend zijn: spierpijn, spierzwakte, spierkrampen, stijve en pijnlijke nek, rugpijn, zenuwpijn, hoofdpijnen, gewrichtspijn (zie ook Lyme-artritis), buikpijn, pijn aan de ribben of het borstbeen, een niet uitgerust gevoel bij ontwaken, een vergrote behoefte aan slaap en moeite met in slaap vallen of doorslapen.

Ook ervaren veel patiënten na inspanning een verergering van symptomen of een algeheel beroerd voelen, ook wel post-exertionele malaise (PEM) genoemd.

De spier- en gewrichtsklachten hebben vaak een verspringend en fluctuerend beloop. Vanwege de gelijkenissen kunnen deze symptomen ook verward worden met fibromyalgie. Daarnaast kunnen ook pijnlijke ontstekingen aan spier- en bindweefsel optreden en ontstekingen aan het beenvlies, het vlies dat de botten bekleedt.

De teek testen op ziekteverwekkers

In België en Duitsland bestaat de mogelijkheid om de teek – op eigen kosten – te laten onderzoeken op de Borrelia-bacterie (zie ook Wat te doen bij een tekenbeet? en Meer over diverse testen en laboratoria). Helaas doen Nederlandse laboratoria dat sinds Covid niet meer.
Met een positief geteste teek weet je dat je een aanzienlijk risico hebt op de ziekte van Lyme. Dit kan helpen bij de overweging tot preventieve behandeling voor de ziekte van Lyme en later bij eventuele klachten, kan het helpen bij de diagnose.

Desondanks geeft een dergelijke test geen zekerheid:

• je kunt besmet geraakt zijn door een teek die je niet gezien hebt en die dus niet getest wordt,
• een teek die volgens de test geen Borrelia (meer) bevat heeft misschien toch de Lyme-bacterie of andere ziekteverwekkers overgebracht,
• je raakt (vooral wanneer de teek nog maar kort zat vastgebeten en zich nog niet had volgezogen) niet altijd besmet van een beet van een besmette teek, en
• een besmetting leidt niet altijd tot ziekte.