Porokeratose Huidziekten - Alles Wat Je Moet Weten

Pathogenesegerichte behandeling

In een artikel van Atzmony et al. in de JAAD werden 5 patiënten met verschillende typen porokeratose behandeld met een zalf die lovastatine en cholesterol bevat. Zo werd getracht cholesterol te substitueren in de huid en tegelijkertijd het effect van potentieel toxische metabolieten te elimineren door de statine (figuur 1a). Er werd een zeer goede verbetering gezien van de laesies bij alle patiënten: 1 met gedissemineerde superficiële actinische porokeratose, 2 met porokeratosis palmaris plantaris et disseminatum en 2 met lineaire porokeratose (figuur 1b). 7 Sindsdien zijn er nog 3 case reports gepubliceerd, waarbij dezelfde gunstige resultaten werden gezien bij gebruik van dezelfde zalf: bij 2 patiënten met gedissemineerde superficiële actinische porokeratose en bij 1 patiënt met lineaire porokeratose. 8,9,10

Onderzoek en diagnose

Er zijn meerdere manieren om actinische keratosen te behandelen. De manier van behandeling hangt of van het aantal-, de grootte en de locatie van de actinische keratosen. Ook weegt uiteraard de voorkeur van de patiënt mee in de uiteindelijke beslissing welke behandeling toegepast wordt. Er wordt soms ook besloten om de plekken niet te behandelen.

Vloeibaar stikstof is meestal de eerste keus voor behandeling. De actinische keratosen worden dan bevroren. Dat geeft tijdens behandeling een pijnlijk gevoel dat snel weer weg trekt. Soms kan er een blaartje ontstaan. De plekken genezen uiteindelijk als een soort schaafwondje na ongeveer 2 weken. Er hoeft geen pleister op. De actinische keratose wordt op deze manier vervangen door nieuwe normaal groeiende huid.

Curretage en elektrocoagulatie houdt in dat de actinische keratose wordt weggehaald met een scherpe lepel, waarna het weefsel eronder wordt weggebrand en de bloedvaten dichtgeschroeid worden.

Chirurgisch verwijderen van de actinische keratosen wordt soms toegepast als ze niet goed op andere behandelingen reageren. Dit is geukkig niet vaak nodig. Als dit wordt gedaan, dan wordt de plek plaatselijk verdoofd, eruit gesneden en dicht gehecht.

5-Fluorouracil (Efudix) crème bevat een stof die de celgroei afremt. Deze behandeling wordt vaker gegeven als er een groter huidoppervlak is met meerdere actinische keratosen. De slechte cellen in de huid nemen deze stof op, en daardoor kunnen deze cellen niet meer groeien en delen. Meestal wordt deze crème twee keer per dag gesmeerd voor twee tot vier weken. Tijdens de behandeling geeft het huidirritatie. Dat komt door een goede werking van de crème. Na de behandeling verdwijnt dit vanzelf weer. Behandeling met deze crème zorgt zelden voor littekens. Een ander voordeel is dat deze crème ook kleine actinische keratosen aanpakt die nog niet zichtbaar zijn.

Conclusions

FD, or hyperkeratosis lenticularis perstans, is a rare disease whose diagnosis is based upon a good clinico-pathological correlation, as there are no genetic or laboratory exams specific to this disease. When an atypical presentation occurs, such as in our case, with a diffuse and generalized involvement, the diagnosis is more difficult and can be delayed. Histopathology with the typical findings of focal, thick, compact hyperkeratosis with parakeratosis, thinned epidermis and a dense band-like lymphocytic inflammatory infiltrate in the papillary dermis is mandatory to confirm the diagnosis. Our patient is also the longest-enduring case of FD, lasting 58 years, with progressive spreading from the legs to a generalized involvement.

This research received no external funding.

Porokeratose: Lineaire porokeratose

Porokeratose is een verhoorningsstoornis waarbij er typische plekken ontstaan met een ingezonken centrum omringd door een verhoornde schilferrand. Er bestaan 5 soorten:
1. Klassieke porokeratose van Mibelli (PM)
2. Gedissemineerde superficiële actinische porokeratose (DSAP)
3. Porokeratosis plantaris, palmaris et disseminata (PPPD)
4. Lineaire porokeratose (LP)
5. Punctate porokeratose (PP)
Deze vijf varianten hebben als gezamenlijke kenmerk de aanwezigheid van een zogenaamde “cornoïd lamel” (= soort stukje abnormaal verhoornde huid) die uitsluitend onder de microscoop kan worden herkend. Porokeratose komt voornamelijk onder blanke mensen voor.
Deze folder gaat over de lineaire porokeratose, verder afgekort als “LP”. Deze variant komt evenveel bij mannen en vrouwen voor en is zeldzaam. De aandoening ontstaat meestal al bij de geboorte of latere kinderleeftijd. Er zijn ook patiënten gemeld die LP pas op volwassen leeftijd krijgen. Hoewel het vermoeden bestaat dat ook bij LP sprake is van een erfelijke factor, is de wijze van overerving nog niet bekend.

De hier beschreven ontwikkeling van het aantonen van mutaties in de ‘cholesterol synthese pathway’ tot aan pathogenesegerichte behandeling is een veelbelovende ontwikkeling. De beschreven lovatstatine/cholesterolzalf is vooralsnog geen geregistreerd product. Daarnaast ontbreken er uiteraard nog data uit prospectief dubbelblind gerandomiseerde trials. Hopelijk zal dit ‘proof-of-principle’ in de toekomst uitmonden in een goed product om in de toekomst tot een meer bevredigend behandelresultaat te komen bij patiënten met porokeratose.

Porokeratose is een lastig te behandelen dermatose. Er zijn nu ontwikkelingen gaande om in de nabije toekomst pathogenese-gerichte therapie toe te passen. Dit naar aanleiding van gevonden mutaties in de enzymsystemen die betrokken zijn bij de ‘cholesterol synthese pathway’, die sterk lijken bij te dragen aan de pathogenese van porokeratose.

Bronnen:

1. Sertznig P, von Felbert V, Megahed M. Porokeratosis: present concepts. J Eur Acad Dermatol Venereol 2012, 26(4): 404-412.
2. Shumack S, Commens C, Kossard S. Disseminated superficial actinic porokeratosis. Am J Dermatopathol 1991, 13(1): 26-31.
3. Sasson M, Krain AD. Porokeratosis and cutaneous malignancy. A review. Dermatol Surg 1996, 22(4): 339-342.
4. Otsuka F, Someya T, Ishibashi Y. Porokeratosis and malignant skin tumors. J Cancer Res Clin Oncol 1991, 117: 55-60.
5. https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ptxt/Porokeratosis.htm#PA
6. Vargas-Mora P, Morgado-Carrasco D, Fustà-Novell X. Porokeratosis: A review of its pathophysiology, clinical manifestations, diagnosis, and treatment. Actas Dermosifiliogr 2020, 111(7): 545-560.
7. Atzmony L, Lim YH, Hamilton C, Leventhal JS, Wagner A, Paller AS, Choate KA. Topical cholesterol/lovastatin for the treatment of porokeratosis: A pathogenesis-directed therapy. J Am Acad Dermatol 2020 82(1): 123-131.
8. Jerjen R, Koh WL, Sinclair R. Effective treatment of disseminated superficial actinic porokeratosis using a novel topical cholesterol/simvastatin combination cream. Australas J Dermatol 2020 Sep. DOI: 10.1111/ajd.13473.
9. Blue E, Abbott J, Bowen A, Cipriano SD. Linear porokeratosis with bone abnormalities treated with compounded topical 2% cholesterol/2% lovastatin ointment. Pediatr Dermatol 2020 Nov. DOI: 10.1111/pde.14447.
10. Maronese CA, Genovese G, Genovese C, Marzano AV. Refractory disseminated superficial actinic porokeratosis effectively treated with cholesterol/lovastatin cream: a case report. Dermatol Ther 2020 Nov:e14583. DOI: 10.1111/dth.14583.