De Beste Zalven voor de Behandeling van Eczeem

‘Er zijn mensen bij die alle vertrouwen in behandeling verloren hebben’

Veel van de patiënten die Jette en Florine zien, krijgen ze doorverwezen vanuit een streekziekenhuis. Soms tobben zij al jarenlang met ernstige eczeemklachten, vervolgt Jette haar verhaal. ’’Er zijn mensen die alle vertrouwen in behandelingen verloren hebben.’’

Patiënten vinden het dan ook niet altijd leuk als ze van Jette en Florine horen dat het ‘zo belangrijk is dat ze hun huid goed insmeren’. ’’’Ben ik daarvoor naar het nationale expertisecentrum gekomen’, is een reactie die we vaak krijgen,’’ zegt Florine. ’’De uitdaging voor ons is om mensen zover te krijgen dat ze een behandeling een kans geven, hoe sceptisch ze soms zijn. Mooi is dat ze dan vaak achteraf dankbaar zijn en zeggen ‘het is me nog nooit zo goed uitgelegd en het heeft een heel goed effect’.’’

Eczeemzalven met recept

Naast de basiscrèmes wordt eczeem als het er eenmaal is ook vaak behandeld met medicinale zalven. Dat zijn dus hormoonzalven, antibioticazalven en tacrolimus- en pimecrolimuscreme.

Hormoonzalf

Hormoonzalf met cortisol wordt vaak gebruikt om handeczeem mee te behandelen. Meestal moet de zalf 2 keer per dag worden aangebracht, maar er zijn ook artsen die 1 keer per dag aanraden. Deze twee methoden zijn in 2011 met elkaar vergeleken in een wetenschappelijke test waaraan 44 personen meededen.

De ene groep moest ’s ochtends en ’s avonds de handen insmeren met de crème waarin een hoog gehalte cortisol zat. De andere groep moest ’s ochtends een crème gebruiken waarin ureum zat en alleen ’s avonds de hormoonzalf. Uit dit onderzoek bleek dat als je maar 1 keer per dag cortisol crème gebruikte dit veel beter werkte om het eczeem weg te krijgen dan bij de groep die 2 maal daags de crème aanbracht, maar dus wel in combinatie met een crème waarin ureum zit.

Dit verschil werd gedurende een week lang gemeten en het verschil was vooral te zien bij mensen met een gemiddelde vorm van eczeem.

Antibioticazalf

Er wordt vaak gebruik gemaakt van antibioticazalf bij infecties omdat orale antibiotica voor de beschadigde huid vaak geen nut heeft. Bij een onderzoek waarbij er een zalf is getest met antibiotica en cortisol blijkt dat deze soort zalf kan helpen om de infectie te verminderen en daarmee ook de kwaliteit van het leven te verbeteren. 80% van de patiënten vond de behandeling dan ook erg goed, maar 3% procent vond het een onacceptabele behandeling.

Dit onderzoek ging wel om een specifieke infectie. Net als bij antibioticabehandelingen in de darmen hangt de effectiviteit af van het soort infectie dat optreedt en welke bacteriën daarbij betrokken zijn.

Tacrolimus- en pimecrolimuscreme

Als je chronisch last hebt van eczeem, zoals op de handen, kan een hormoonzalf op gegeven moment de oplossing niet meer zijn omdat dit de huid dunner kan maken. In dat geval zijn tacrolimuszalf en pimecrolimuscreme alternatieven die de bijwerking van een dunner wordende huid niet hebben. Onderzoekers geven ook aan dat dit kan helpen om terugkerend eczeem aan de handen te behandelen. Uit onderzoek bleek dat een crème met maar 0,1% tacrolimus het eczeem binnen 2 weken met 50% kan verminderen.

Droge huid

De huid bestaat uit verschillenden lagen. De buitenste laag is de opperhuid. De opperhuid zorgt voor bescherming tussen het lichaam en de omgeving. Een normale opperhuid heeft goed aangesloten cellen met genoeg huidvet ertussen. Een goed werkende opperhuid biedt bescherming tegen kou, warmte, water, zeep, irriterende stoffen en allergenen. De huid blijft zacht en soepel doordat deze goed vocht vasthoudt. De opperhuid is te vergelijken met een bakstenen muur. De cellen vormen de bakstenen en de huidvetten vormen het cement.

De huid van iemand met eczeem bevat minder huidvet (cement). De huid kan minder vocht vasthouden en is daardoor droger. De huid beschermt minder goed. Hierdoor kunnen irriterende stoffen, bacteriën of allergenen de huid binnendringen. Het eiwit filaggrine in de huid lijkt hierin een rol te spelen. Een deel van de patiënten met atopisch eczeem heeft te weinig filaggrine in de huid. Dit is erfelijk bepaald. Het tekort aan filaggrine veroorzaakt een droge huid.

niet droge huid droge huid

Eczeem verloopt met pieken en dalen

In de Zalf smeerwijzer-app wordt veel uitgelegd via begrijpelijke animaties en minder via teksten. ’’We wilden graag dat de app toegankelijk zou zijn voor kinderen en laaggeletterden.’’ Florine vult aan dat de app inmiddels ook vertaald is in het Engels en dat zij en Jette hopen dat hij ook in het Turks en Marokkaans wordt vertaald. ’’Turkse en Marokkaanse patiënten bereik je door een taalbarrière soms minder goed of je merkt dat ze jouw uitleg niet altijd goed begrijpen.’’

Ze vult aan dat je niet per se eczeem hoeft te hebben om de Zalf smeerwijzer-app te kunnen gebruiken. ’’Je kunt hem ook gebruiken als je een andere aandoening hebt waarvoor je hormoonzalf gebruikt.’’

Wat voor eczeemzalven zijn er?

Als je last hebt van eczeem hoef je niet altijd direct te grijpen naar een medicinale zalf waar hormonen in zitten. Door de medische wereld worden er twee soorten zalven van elkaar onderscheiden, namelijk:

De basiszalf wordt puur gebruikt om de huid gehydrateerd en rustig te houden. Deze wordt gebruikt zowel als je last hebt van eczeem als in de rustigere periodes daartussen. Basiszalven kun je krijgen op recept van je arts, maar je kunt ze ook krijgen in een drogisterij.

Medicinale zalven worden gebruikt als je daadwerkelijk last hebt van eczeemplekken op en rondom deze plaatsen. Misschien denk je eerst dat alle medicinale zalven tegen eczeem hormoonzalven zijn, maar dat is niet zo.

Naast hormoonzalven zijn er ook antibioticazalf en tacrolimus- en pimecrolimuscreme. De laatste twee zalven onderdrukken de ontstekingsreactie van de huid, zonder dat de huid hiervan dunner wordt zoals bij hormoonzalven. Er zijn wel andere mogelijke bijwerkingen zoals huidirritatie, ontstoken haarzakjes en infecties.

Eczeemzalven bij de drogist (Kruidvat, Etos e.d.)

Basiszalven kun je vaak zonder recept halen bij je apotheek. In sommige gevallen moeten ze wel door je arts worden voorgeschreven. Er zijn verschillende zalven die de huid goed hydrateren.

Volgens de consumentenbond zijn er een aantal zalven die zijn aan te raden tegen eczeem, namelijk:

• Calmurid
• Cremor cetomacrogol
• Cremor lanette
• Cremor vaseline cetomacrogolis
• Cremor vaseline lanette
• Koelzalf
• Unguentum cetomacrogolis
• Unguentum lanette
• Unguentum urei
• Vaseline
• Vaseline/paraffinezalf

Om erachter te komen hoe de consumentenbond erop is gekomen waarom deze zalven aan te bevelen zijn heb ik het internet afgespeurd naar onderzoeken en ervaringen van mensen met eczeem die deze over de toonbank verkrijgbare crèmes gebruiken. De consumentenbond is over het algemeen wel een betrouwbare bron als het gaat om de kwaliteit van producten, dus ik vertrouw wel op deze lijst.

Op een aantal crèmes in deze lijst ga ik dieper in.

Calmurid

Calmurid is een middel dat de huid weker maakt en ervoor zorgt dat je huid vocht beter in zich opneemt. Vooral als je door eczeem een harde huid hebt gekregen wordt dit gebruikt. De werkzame stof in calmurid is ureum. Als je daarvoor allergisch bent kun je het niet gebruiken. Je kunt je huisarts vragen om dit te testen. Daarbij wordt ook afgeraden om deze crème op je gezicht en rondom de ogen te gebruiken.

Uit ervaringen die op het internet staan blijkt dat calmurid wisselend effect heeft. De een is er super tevreden mee, terwijl de ander het verschrikkelijk spul vindt. Dit hangt ook af van de plaats waarop je last hebt van eczeem. Als je bijvoorbeeld de crème op je handen moet gebruiken geven ervaringsdeskundigen aan dat deze crème te verkiezen is boven de vettige crèmes waardoor je niets meer kunt.