NHG-Standaard voor Constitutioneel Eczeem

Onderbouwing

Steenkoolteer preparaten kennen een lange traditie in de behandeling van inflammatoire huidziekten, waaronder CE. Teer wordt verkregen door verhitting in afwezigheid van zuurstof van hout (bv. houtteer of pix liquida, cade olie, pine tar), steenkool (steenkoolteer of pix lithantracis, coaltar, solutio carbonis detergens) en bitumineuze gesteenten (ichtyol, ichtammol, bithiol). In de praktijk gebruikt men alleen gezuiverde koolteerpreparaten (pix lithantracis, solutio carbonis detergens). Bij een behandeling met teren treedt gedurende de eerste dagen hyperplasie van de dermis op, gevolgd door hypoplasie. Het aantal en de grootte van de epidermale cellen nemen af. Verder hebben ze vasoconstrictieve, adstringerende, licht lokaal irriterende, zwak antiseptische en anti-puristische eigenschappen. Aan de aanwezige polycyclische aromatische koolwaterstoffen wordt de ontstekingsremmende, de ceroplastische en de anti-eczemateuze werking toegeschreven, aan de fenolen de anestheserende, jeukstillende, antibacteriële en anti mycotische werking.

Recent is in vitro aangetoond dat polycyclische aromatische koolwaterstoffen arylhydrocarbon receptoren in keratinocyten activeren. Hierdoor wordt differentiatie van keratinocyten, toename in de productie van filaggrine en remming van de IL-4 / STAT6 pathway gestimuleerd. Dit verklaart mogelijk een deel van de farmacologische werking teer [van den Bogaard 2013].

Wat zijn de klachten bij constitutioneel eczeem?

Constitutioneel eczeem komt in de Westerse maatschappij in toenemende mate voor. Vrouwen en mannen hebben een even groot risico om de ziekte te ontwikkelen. Ongeveer 70% van de patienten heeft familieleden met eczeem, astma of hooikoorts. Zoals gezegd beginnen de klachten meestal op de vroege kinderleeftijd, maar de eerste verschijnselen kúnnen zelfs bij mensen van 70 jaar of ouder ontstaan.

* roodheid : de ontsteking zorgt voor een versterkte doorbloeding van de huid
* eczeem jeukt altijd. Door te krabben wordt jeuk tijdelijk verlicht, maar op termijn ontstaat een ‘jeuk-krab-jeuk’ cyclus: door het krabben ontstaat nieuwe jeuk, waardoor weer meer gekrabt wordt etc. etc.
* eczeem-huid is droog en schilferend
* lichenificatie : door krabben ontstaat na verloop van tijd een verdikking van de huid en vergroving van de huidstructuren, dit wordt lichenificatie genoemd.

infectie
bacteriën kunnen zich op eczeem-huid beter vestigen dan op gezonde huid. Ook in krabwondjes kunnen bacteriën zich uitbreiden. Er ontstaan dan rode, oppervlakkige wondjes (erosies) waar geel wondvocht uitkomt. Dit wondvocht droogt vaak in tot gele korstjes. Een bacteriele infectie van eczeem wordt impetigenisatie genoemd. Bij bacteriële infecties kunnen ook puistjes ontstaan.

blaren
tijdens een acute verergering van het eczeem kunnen blaasjes of zelfs blaren ontstaan, deze zijn met helder vocht gevuld.

pigmentverandering
door wrijven in de ogen kan na verloop van tijd een donkere verkleuring van de oogleden optreden. Wanneer eczeem tot rust komt kunnen plekken van de huid waar het eczeem gezeten heeft lichter gekleurd zijn dan de normale huid ( hypopigmentatie ). Bij mensen met een donker huidtype kan er ook juist sprake zijn van een donkere verkleuring van de huid ( hyperpigmentatie ). Deze kleurveranderingen verdwijnen meestal in de loop van de tijd.

Onderbouwing

De effectiviteit van tacrolimus zalf 0,1% is vergelijkbaar met hydrocortison butyraat (klasse 2). Tacrolimuszalf 0,03% is effectiever dan hydrocortisonacetaat (klasse 1) en minder effectief dan hydrocortisonbutyraat (klasse 2). Tacrolimus zalf 0,1% is effectiever dan pimecrolimuscrème 1%. De effectiviteit van tacrolimuszalf 0,03% en pimecrolimuscrème 1% zijn met elkaar vergelijkbaar.

A1 Ashcroft 2005

A2 Reitamo 2002, Reitamo 2002, Luger 2004, Paller 2005,

De werking van de lokale calcineurine remmers blijft aanhouden bij chronisch gebruik gedurende lange perioden (1 jaar). Na stoppen met de therapie kan het CE geleidelijk terugkomen, zoals bij dermatocorticosteroïden.

A1 Ashcroft 2005

A2 Ho 2003, Luger 2004, Kaufmann 2004

Het bijwerkingenprofiel van de lokale calcineurine remmers kenmerkt zich op de korte termijn door branderigheid, die meestal tijdelijk van aard is. Er treedt geen huidatrofie op.

A2 Luger 2004, Paller 2005

Een causaal verband tussen het gebruik van lokale calcineurine remmers door patiënten met CE en het optreden van maligniteiten is niet bewezen. Eventuele effecten op langere termijn (jaren) zijn niet bekend.