Effecten van Corona op Eczeem - Wat je moet weten

Pedicures, wees alert op ‘coronatenen’

This article is made available via the PMC Open Access Subset for unrestricted research re-use and secondary analysis in any form or by any means with acknowledgement of the original source. These permissions are granted for the duration of the World Health Organization (WHO) declaration of COVID-19 as a global pandemic.

De strenge maatregelen rondom het coronavirus worden heel langzaam losgelaten en de (medisch) pedicures mogen inmiddels weer aan de slag. De coronacrisis heeft veel impact, ook op de vakinhoudelijke praktijkvoering van pedicures. Afgelopen weken is namelijk duidelijk geworden dat bepaalde huidafwijkingen aan de tenen het gevolg – of zelfs een voorbode – zouden kunnen zijn van een nog niet ontdekte coronainfectie. Let wel: veel is nog onduidelijk, maar alertheid van iedereen is geboden!

De wereld is compleet veranderd door de wereldwijde uitbraak van het coronavirus. Of meer specifiek: het SARS-CoV-2 virus dat leidt tot de ziekte Coronavirus Disease 2019, afgekort tot COVID-19. Het jaartal verwijst naar het jaar waarin het virus voor het eerst is beschreven. De naam corona geeft aan dat het virus, dat ons allemaal zo lang thuis heeft gehouden, behoort tot de familie van coronavirussen. Deze virusgroep was al langer bekend en gaf niet veel meer dan griepachtige verschijnselen. Echter, het specifieke coronavirus SARS-CoV-2 virus is een virus dat niet eerder bij mensen was voorgekomen. Dit virus heeft een ongekende agressiviteit, met de wereldwijde epidemie (pandemie) tot gevolg.

Wat is erytrodermie ?

Erytrodermie betekent letterlijk “rode huid”. Dit is een bijzondere vorm van eczeem , waarbij de heftige ontstekingsreactie gepaard gaat met een massale verwijding van de bloedvaatjes in de huid. De GEHELE huid is rood, strak gepannen, warm, gezwollen, schilferend en erg jeukend. De patiënt voelt zich daarbij meestal ziek. Dit is een ernstige situatie, omdat door de bloedvatverwijding de patiënt veel vocht , eiwitten en mineralen dreigt te verliezen. Er bestaat een risico op uitdroging en acute nierfalen. Een patiënt met erytrodermie dient in een ziekenhuis te worden opgenomen en behandeld.

De aanleg om allergisch te reageren(= atopie) kan helaas niet worden behandeld. De behandeling is gericht om de symptomen van jeuk en eczeem te bestrijden. Atopisch eczeem kan dus niet worden genezen, een goede behandeling kan wel uw leven en/of dat van uw kind een stuk draaglijker maken. De keuze van behandelvorm is afhankelijk van de ernst, lokalisatie, en stadium van het eczeem, de aanwezigheid van complicaties en de leeftijd van de patiënt.

De behandeling van atopisch eczeem bestaat altijd uit 3 onderdelen:
A. Anti-eczeem behandeling
B. Huidverzorging
C. Beperken van allergene- en niet allergene prikkels

A. ANTI-ECZEEM BEHANDELING
Het anti-eczeem behandeling is afhankelijk van de ernst, lokalisatie, en stadium van het eczeem, de aanwezigheid van complicaties en de leeftijd van de patiënt. Er bestaan drie vormen: uitwendige behandeling (zalfjes), inwendige behandeling (pillen slikken) en lichttherapie.

1. Corticosteroïden. Deze stoffen remmen de ontsteking en de jeuk. Bestaat er een gering of matig ernstig eczeem, dan is gebruik van een zwak werkend corticosteroïd meestal voldoende. Wordt het eczeem ernstiger en chronischer dan kunnen sterker werkende corticosteroïden in een “pulsschema” worden gegeven. Een voorbeeld van een pulschema is 4 dagen in de week, achter elkaar, éénmaal daags aanbrengen en dan 3 dagen in de week, alleen een vette basiszalf. De sterkte van het corticosteroïd kan dan weer geleidelijk verminderd worden, zodra het eczeem rustiger wordt.
2. Teerzalven. Ook deze stoffen remmen de onsteking en de jeuk. Ze hebben als nadelen dat ze een sterke geur hebben en dat ze afgeven op kleding en beddengoed. De effectiviteit is echter minstens net zo goed als corticosteroïden. Voor intensieve teerzalftherapie is het soms nodig om patiënten voor een paar weken op te nemen in het ziekenhuis.
3. Bij infecties met bacteriën of schimmels kan men een desinfecterende, anti-bacteriële en/of anti-schimmelmiddel toevoegen. Voorbeelden zijn fusidinezuur, chlooorhexidine of betadinejodium.
4. De twee middelen tacrolimus en pimecrolimus werken ontstekingsremmend maar bevatten géén corticosteroïden. Bijwerkingen zoals het dunner worden van de huid zullen daarom met deze middelen niet optreden. Wel ontstaat er direct na het aanbrengen van deze stoffen een irritatie-reactie die echter voorbijgaand van aard is. Deze middelen kunnen zeer goed voor eczeem in het gezicht worden gebruikt.

Tot slot

Niet alle patiënten met een SARS-CoV-2-infectie ontwikkelen huidafwijkingen. Exacte cijfers zijn op dit moment niet voorhanden en moeten blijken uit retrospectief onderzoek. Op basis van de beschikbare literatuur concluderen wij dat het nieuwe coronavirus een breed scala van huidafwijkingen kan geven, die vóór, tijdens of langere tijd na de kenmerkende symptomen van covid-19 kunnen optreden. Het is onwaarschijnlijk dat alle huidafwijkingen specifiek zijn voor een SARS-CoV-2-infectie. Integendeel, de meerderheid is hoogstwaarschijnlijk paraviraal van aard, en de vlekkige verkleuring van de huid (livedo) kan waarschijnlijk verklaard worden door een coagulopathie. De oorzaak van de vesiculeuze eruptie is nog niet duidelijk aangetoond. De hoge incidentie van pseudo-chilblains sinds de uitbraak van de covid-19-pandemie is zeer opvallend. Mogelijk is deze huidafwijking specifiek voor een niet-ernstige infectie met SARS-CoV-2, terwijl livedo en retiforme purpura vooral voorkomen bij patiënten bij wie de infectie ernstig verloopt (figuur 6). De overige huidafwijkingen treden met name op bij patiënten met een matig ernstige SARS-CoV-2-infectie.

Het is belangrijk om in tijden van corona bij patiënten met één van de hiervoor beschreven huidafwijkingen te denken aan een SARS-CoV-2-infectie en om de huidafwijking door een dermatoloog te laten beoordelen. Specifiek in het geval van een (jongere) patiënt met nieuw ontstane, onverklaarde pseudo-chilblains moeten artsen bedacht zijn op covid-19. Bij de meeste patiënten kan ten aanzien van de huidafwijkingen een expectatief beleid gevoerd worden en moet de behandeling gericht zijn op de onderliggende aandoening. Om de oorzaken van de huidafwijkingen beter te begrijpen, vinden wij het belangrijk dat de dermatoloog huidbiopten afneemt voor histopathologisch onderzoek. Bij alle patiënten met één van de hiervoor beschreven huidafwijkingen kan overwogen worden om te testen op SARS-CoV-2, conform de huidige richtlijn van het RIVM.