Behandeling van Eczeem volgens NHG Richtlijnen

Hoe ontstaat hypostatisch eczeem?

Het is nog niet helemaal duidelijk hoe hypostatisch eczeem ontstaat. Er is een direct verband met vochtophoping (oedeem) in de onderbenen. Oedeem in de onderbenen is een van de kenmerken van hardnekkige veneuze insufficientie. Er is dan sprake van spataderen (varices). Deze spataderen kunnen diep liggen (tussen de beenspieren) of oppervlakkig (net onder de huid). Heel vaak is er zowel sprake van diepe- als van oppervlakkige spataderen. Uitdroging van de huid speelt ook een belangrijke rol in het proces.

Mensen met diepe beenspataderen lopen het meeste risico om hypostatisch eczeem te ontwikkelen. Andere risicofactoren zijn een voorgeschiedenis van trombose of wondroos in het been.
Dit zijn ook de risicofactoren voor een ‘open been’. Vaak zien we daarom een open been (ulcus cruris) gecombineerd voorkomen met hypostatisch eczeem.

Wat is het atopisch syndroom?

Het atopisch eczeem vormt een onderdeel van het “atopisch syndroom” . Hieronder vallen ook astma (benauwdheid en piepen), hooikoorts (verstopte neus, tranende ogen, niezen) en voedingsallergie (bijvoorbeeld voor pinda’s of noten) Vaak heeft de patiënt één of meerdere familieleden met één of meerdere van deze vier ziektebeelden. Het is inmiddels duidelijk dat een kind met atopisch eczeem ook later klachten kan krijgen van hooikoorts, astma of voedingsallergie. Andersom is het ook mogelijk. Een kind die op jonge leeftijd al symptomen heeft van hooikoorts of astma kan later ook eczeem ontwikkelen.

1. ERFELIJKHEID

Atopisch eczeem is genetisch bepaald en kan daarom niet worden genezen. De aanleg voor atopisch eczeem wordt erfelijk overgedragen en kan al snel na de geboorte tot uiting komen. Studies tonen aan dat er niet één maar meerdere genen (= dit zijn stukjes erfelijk materiaal gelegen op de chromosomen ) gerelateerd zijn aan het ontstaan van atopisch eczeem. Zeker één deze genen is betrokken bij de opbouw van de huid barrière. Andere genen spelen een rol bij het ontstaan van het overgevoelig afweersysteem bij eczeem.

Mutatie filaggrine eiwit. Een deel van de patiënten met atopisch eczeem heeft een mutatie in het gen die verantwoordelijk is voor het aanmaken van filaggrine eiwit. Filaggrine ( oftewel: filament aggregating protein) heeft een belangrijke rol in de functie van de huid barrière. Filaggrine speelt een belangrijke rol in het dicht houden van de huid en ook als natuurlijke bevochtiger van de huid (zogenaamde “natural moisturizer) . Bij mutaties in dit gen ontstaat een droge huid en een verslechterde huidbarrière. De huid is hierdoor constant “lek”. Door dit verstoorde huid barrière kunnen bacteriën en virussen gemakkelijker van buitenaf de huid binnendringen maar vice versa ook water en voedingstoffen van binnenuit naar buiten ontsnappen. Waarschijnlijk hebben mensen met atopisch eczeem ook mutaties in andere genen die ook andere huidbarrière eiwitten aanmaken, maar dit wordt momenteel nog onderzocht. Verder zijn er aanwijzingen dat dit defect in de huidbarrière een ontstekingsreactie uitlokt bij eczeem, wat de klachten van roodheid, zwelling en jeuk kan verklaren. Het afweersysteem probeert hiermee het defect in de huid dus op te lossen maar veroorzaakt tegelijkertijd juist meer problemen voor de persoon met eczeem.

Wat zijn de symptomen van atopisch eczeem ?

Zowel de plaats waar atopisch eczeem op het lichaam voorkomt, als de verschijningsvorm zijn afhankelijk van de leeftijd van de persoon en het stadium waarin het eczeem verkeert.

TWEE STADIA VAN ECZEEM

– Acuut eczeem: We zien roodheid, zwelling, vochtblaasjes, natten en krabeffecten. Daarna drogen de blaasjes in tot korstjes, gaat de huid schilferen en neemt de roodheid af.
– Chronisch eczeem: De roodheid neemt af, de schilfering neemt toe en de huid is wat dikker. De huidlijnen worden grover dan normaal, dit heet “lichenificatie”. In de stugge en/of droge huid kunnen (pijnlijke) kloven ontstaan.

JEUK

Een typische en vervelende eigenschap van eczeem is dat het altijd in meer of mindere mate jeukt. Hierdoor krabt de patiënt aan de huid . Door het wrijven en krabben wordt het eczeem echter juist verergerd en in stand gehouden. Ook is de huid meestal droog, een droge huid geeft weer aanleiding tot jeuk.

HET BEELD VAN ECZEEM IS AFHANKELIJK VAN DE LEEFTIJD

– Baby’s: 4 weken tot 1 jaar, acuut eczeem, d.w.z nattend, blaasjes, korstjes, met felle roodheid en veel jeuk, in het gelaat (dauwworm) , romp en ledematen
– Kinderleeftijd, 1 jr tot 14 jr, gelaat, elleboogplooien en knieholtes, polsen en enkels: roodheid, bultjes, blaasjes, ook droog, kloofjes, verdikking en vergroving huid
– Volwassen leeftijd, vanaf 14 jr: chronisch terugkerend eczeem met periodes van rust en verergeringen . Vooral droog, schilferend met vergroving huid.

VARIANTEN VAN ATOPISCH ECZEEM

1. Prurigo van Besnier: heftige jeukende bulten op de romp en strekzijden ledematen

Wie krijgt het?

Seborroïsch eczeem komt voor bij mensen van alle leeftijden en etnische achtergronden. Doch de kans is groter dat het zich ontwikkelt tijdens bepaalde levensfasen, zoals in de kindertijd (2 tot 12 maanden oud), adolescentie, en volwassenheid, meestal na het dertigste levensjaar. Seborroïsch eczeem zie je bij baby’s vooral op (hoofd)huid met beharing. Deze vorm van eczeem is ook wel bekend als berg. Het kan bij baby’s ook op andere delen van het lichaam voorkomen.

De aandoening komt vooral veel voor bij volwassenen van 50 jaar en ouder, met een hoger risico voor zwarte mensen en mannen wereldwijd. Mensen met hiv, bepaalde neurologische aandoeningen (zoals de ziekte van Parkinson), psoriasis, of rosacea hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van seborroïsch eczeem. In sommige gevallen kan seborroïsch eczeem moeilijk te behandelen zijn, vooral bij mensen met aids. Als iemand zowel psoriasis als seborroïsch eczeem heeft, wordt dit ook wel sebopsoriasis genoemd. Sebopsoriasis is een huidaandoening die eruitziet als een mix tussen seborroïsch eczeem en psoriasis, met rode schilferige plekken.

Als je last hebt van de volgende gezondheidsproblemen, ben je vatbaarder voor seborroïsch eczeem:

• Immunosuppressie:
  • Ontvangers van orgaantransplantaties.
  • Volwassenen met Hodgkin-lymfoom.
  • Volwassenen met non-Hodgkin-lymfoom.
  • Hiv (het humaan immunodeficiëntievirus).
  • Depressie.
  • Ziekte van Parkinson.
  • Tardieve dyskinesie.
  • Epilepsie.
  • aangezichtsverlamming.
  • Ruggenmergletsel.
  • Syndroom van Down.

  Daarnaast loop je ook een groter risico op seborroïsch eczeem als je bepaalde psychotrope medicijnen gebruikt, zoals:

  • Lithium.
  • Buspiron.
  • Haloperidol decanoas.
  • Chlorpromazine.

  Onderzoek en diagnose

  Wat zijn mogelijke differentiële diagnoses voor seborroïsch eczeem?

  Zelfzorg

  Als je last hebt van seborroïsch eczeem, kun je zelf ook enkele maatregelen nemen om de symptomen te verlichten. Houd de aangetaste huid zo schoon mogelijk, vermijd irriterende zeep of scheerschuim en gebruik in plaats daarvan een hydraterende zeepvervanger. Probeer stress te vermijden, omdat vermoeidheid en stress de symptomen kunnen verergeren. Ook is het belangrijk om niet te veel aan de huid te krabben, omdat dit schade kan veroorzaken en (secundaire) infecties kan bevorderen.

  Medische behandeling

  Er is geen genezing voor seborroïsch eczeem, maar behandeling kan helpen om je symptomen onder controle te houden. Het is mogelijk dat je langdurige behandleing moet toepassen om de symptomen te beheersen. Het kan ook zijn dat je slechts af en toe een behandeling nodig hebt om opvlammingen de kop in te drukken. Houd er rekening mee dat je symptomen waarschijnlijk terugkomen wanneer je stopt met de behandeling.

  Je huisarts of dermatoloog kan een behandeling voor seborroïsch eczeem voorschrijven. Maar vaak kun je de middelen zonder recept kopen bij een apotheek of supermarkt.

  Seborroïsch eczeem op de hoofdhuid

  Als je seborroïsch eczeem op de hoofdhuid hebt, zal je apotheker of huisarts waarschijnlijk aanbevelen dat je een van de volgende behandelingen probeert:

  • Geneeskrachtige anti-roos shampoos. Deze bevatten ingrediënten zoals ketoconazol, selenium, koolteer of zinkpyrithione. Je laat de shampoo 5 minuten inwerken voordat je deze uitspoelt.
  • Corticosteroïd (steroïd) gels of lotions. Deze worden aanbevolen in geval van ernstige ontsteking, jeuk en schilfering. Je moet ze alleen voor korte periodes gebruiken (maximaal vier weken), tenzij de huisarts anderszins adviseert. Dit komt doordat ze bijwerkingen kunnen veroorzaken zoals het dunner worden van de huid.

  Als de seborroïsch eczeem steeds terugkomt, kan de huisarts aanraden om een antischimmelschampoo eenmaal per week of eens in de twee weken te blijven gebruiken. Ketoconazol bijvoorbeeld doodt schimmels en gisten.

  Wat kan je zelf doen tegen eczeem?

  Uit onderzoek blijkt dat kinderen die 6 maanden of langer borstvoeding krijgen minder vaak en minder ernstig eczeem en astma ontwikkelen. Vooral aan kinderen van ouders met een aanleg voor eczeem of astma is het verstandig borstvoeding te geven. Bij het geven van de bijvoeding na 6 maanden is het beter om niet te snel te beginnen met voedingsmiddelen waarvoor een kind makkelijk allergisch kan raken zoals ei en pinda.

  Belangrijk is te voorkomen dat de huid van uw kind niet te veel uitdroogt omdat een droge huid gevoeliger is voor eczeem en bovendien jeukt. Was uw kind zo min mogelijk met zeep en gebruik zo nu en dan speciale badolie in het badwater. Na het wassen is het verstandig de huid in te vetten met de ‘droge-huidzalf’. Deze werkwijze is altijd van belang, ook in perioden dat uw kind geen eczeem heeft.

  Alternatief is de zogenaamde soak-and-smear methode : hierbij is het de bedoeling dat het kind met eczeem baddert in een bad met schoon water zonder zeep of toevoegingen. Wanneer de hoornlaag van de huid volgezogen is met water wordt de huid drooggedept (en niet drooggewreven) en vervolgens direct ingesmeerd met een verzorgende zalf die de arts speciaal voor dit doel heeft voorgeschreven (vaseline-paraffine zalf bijvoorbeeld).

  Zorg dat Uw kind geen irriterende kleding direct op de huid draagt, deze kunnen de jeuk verergeren en daarmee het kind aanzetten tot krabben. Er zijn anti-krabpakjes en onderkleding van natuurzijde verkrijgbaar om de huid tegen dergelijke irritatie te beschermen.

  Voorlichting over eczeem aan uw kind is ook belangrijk. Speciaal voor kinderen tussen 4 en 8 jaar is een vrolijk verhaal op rijm geschreven, geïllustreerd met aquarellen. Het heet ‘Zalfje’: het boek gaat over Bram en die heeft jeuk. De dokter zegt dat hij eczeem heeft. Maar smeren wil hij niet, dat vindt hij maar plakkerig en vervelend. Op een avond besluit Zalfje, die ongebruikt in het kastje staat, naar hem toe te gaan en uit te leggen hoe hij kan helpen. Zo leert Bram over eczeem en worden smeeradviezen besproken. Meer informatie op www.zalfje.com.