Huiduitslag bij Lyme - Symptomen, Oorzaken en Behandelingen

De diagnose van de ziekte van Lyme

Als je na een tekenbeet een uitbreidende rode ring of vlek (erythema migrans, afgekort EM) krijgt, is dat het bewijs dat je de ziekte van Lyme hebt. Bij mensen met een donkere huidskleur is het EM moeilijker herkenbaar en kan die lijken op een blauwe plek. Bekijk hier wat voorbeelden van een EM.

Bij een EM is verder onderzoek overbodig en zal direct overgegaan moeten worden tot behandeling met antibiotica. Het EM kan gedurende enkele weken tot maanden zichtbaar blijven en verdwijnt vanzelf, ook zonder behandeling. Dat het EM verdwijnt is géén teken dat de besmetting/ziekte over is!

Het lastige is dat er frequent diverse a-typische vormen van EM voorkomen, waardoor het EM niet altijd herkend of erkend wordt. Verzoek ook om een behandeling als er sprake is van een a-typische EM.

Als de arts twijfelt of er sprake is van een EM, kan een stukje huidweefsel met een PCR test worden onderzocht. Een PCR test is bij huidmanifestaties van de ziekte van Lyme, zoals het EM, een lymfocytoom en ACA (huidatrofie) zeer gevoelig, als de uitslag positief is (de bacterie werd aangetoond) weet je zeker dat je de ziekte van Lyme hebt. Deze optie is echter vrij onbekend en niet algemeen beschikbaar. Een negatieve test kan besmetting niet uitsluiten.

Soms kan direct na de beet een kleine rood vlekje rond de beetwond ontstaan, die zich niet uitbreidt en na enige dagen weer verdwijnt, dit is irritatie van de huid door de beet en is geen symptoom van de ziekte van Lyme. Klik hier voor onze uitgebreide informatie over het EM, en hoe een EM te herkennen.

Erythema migrans (EM) na een tekenbeet, is het bewijs van de ziekte van Lyme,
maar deze treedt slechts bij een gedeelte van de Lyme-patiënten op.

Testen direct na de tekenbeet

Er bestaan helaas nog geen tests die kort na de beet kunnen aantonen of uitsluiten of je de ziekte van Lyme hebt opgelopen. Je kan wel de teek die jou gebeten heeft laten testen, waarover hieronder meer. Onderzoek naar antistoffen in het bloed kan pas vanaf minimaal 3-8 weken na de beet, omdat je lichaam na een besmetting eerst tijd nodig heeft om voldoende antistoffen aan te maken.

De eerdergenoemde PCR test kan in principe wél in een vroeg stadium van de ziekte gebruikt worden. Voor huidweefsel in het geval van twijfel over een EM, een lymfocytoom of ACA (huidatrofie) en voor gewrichtsvloeistof in het geval van gewrichtsontsteking is dit een gevoelige test, maar vrij onbekend en slechts in een zeer beperkt aantal laboratoria beschikbaar.

De teek testen op ziekteverwekkers

In België en Duitsland bestaat de mogelijkheid om de teek – op eigen kosten – te laten onderzoeken op de Borrelia-bacterie (zie ook Wat te doen bij een tekenbeet? en Meer over diverse testen en laboratoria). Helaas doen Nederlandse laboratoria dat sinds Covid niet meer.
Met een positief geteste teek weet je dat je een aanzienlijk risico hebt op de ziekte van Lyme. Dit kan helpen bij de overweging tot preventieve behandeling voor de ziekte van Lyme en later bij eventuele klachten, kan het helpen bij de diagnose.

Desondanks geeft een dergelijke test geen zekerheid:

• je kunt besmet geraakt zijn door een teek die je niet gezien hebt en die dus niet getest wordt,
• een teek die volgens de test geen Borrelia (meer) bevat heeft misschien toch de Lyme-bacterie of andere ziekteverwekkers overgebracht,
• je raakt (vooral wanneer de teek nog maar kort zat vastgebeten en zich nog niet had volgezogen) niet altijd besmet van een beet van een besmette teek, en
• een besmetting leidt niet altijd tot ziekte.

Huidafwijkingen bij de ziekte van Lyme

Erythema migrans
Op de plaats waar de teek gebeten heeft ontstaat een rood, vaak jeukend, plekje. Deze rode plek ontstaat bijna altijd, ook als er geen infectie met Borrelia heeft plaatsgevonden. Wanneer dit rode plekje binnen 1 week weer verdwijnt is besmetting met de Borrelia bacterie niet erg waarschijnlijk. Wanneer er enige dagen na de beet sprake is van uitbreiding van de roodheid en zeker wanneer een rode ringvormige plek ontstaat is een infectie wél heel waarschijnlijk.

Erythema migrans is het meest voorkomende symptoom van infectie met borrelia. Ongeveer 80% van de mensen die geïnfecteerd raakt ontwikkelt deze kenmerkende, ringvormige huidafwijking.Soms is er alleen sprake van een egaal rood gebied rond de tekenbeet. De kenmerkende rode afwijking kan al na enkele dagen ontstaan, maar wordt soms pas na enkele maanden zichtbaar. Gemiddeld ontstaat de afwijking 17 dagen na de tekenbeet. Erythema migrans veroorzaakt soms jeukklachten of een lichte branderige pijn. In dit eerste stadium van de ziekte van Lyme is er in 23-50% van de gevallen sprake van hoofdpijn, spierpijn, moeheid of koorts.

Lymphocytoma cutis
Een andere uiting van het eerste stadium van de ziekte van Lyme is een rood-paarse zwelling van de huid die gemiddeld enkele centimeters groot is. Hoewel het lymphocytoom overal op de huid kan voorkomen zijn de oorlel (vooral bij kinderen) en het gebied rond de tepel voorkeursplekken voor het ontstaan van deze afwijking. Deze uiting van de ziekte van Lyme is veel zeldzamer dan het hierboven beschreven erythema migrans. Slechts 2 tot 3% van de met de borrelia geinfecteerde mensen ontwikkelt een lymphocytoom.

Erythema Migrans (EM)

Het Erythema migrans (EM) is kenmerkend voor de ziekte van Lyme en is vaak het eerste symptoom. Het begint als een rood plekje binnen 3-4 maanden na de tekenbeet. Vaak ontstaat het EM 4-10 dagen na de tekenbeet en gemiddeld na 2-3 weken.

Het plekje breidt zich in de loop van dagen tot weken uit tot een min of meer ronde of ovale rode of rood-blauwe vlek, ring of kring van enkele tot tientallen centimeters breed. Op een gekleurde huid kan de vlek of ring er gelig of blauw uitzien.

Het EM kan egaal van kleur zijn of verbleken vanuit het midden en is wegdrukbaar, wat betekent dat de plek even verbleekt als je er op drukt. Bij de diagnose wordt vaak een minimum van 5 cm aangehouden, maar dit kan voor een individuele patiënt een te beperkend criterium zijn als het EM snel optreedt en nog klein is.

Het EM kan een licht branderig, warm of jeukend gevoel geven, maar dat hoeft niet. Bij een klein deel van de mensen kan de plek een beetje gevoelloos of juist gevoeliger aanvoelen of wat verdikt zijn, soms aan de randen. Er kan in sommige gevallen nog een heel klein wondje zichtbaar zijn op de plaats waar de teek heeft gezeten.

Plaatsen op het lichaam waar het EM vaak optreedt zijn de benen, liezen, romp, armen en oksels. Bij kinderen komt een EM vaker dan bij volwassenen in de hoofd-halsregio voor, waarbij het EM zich op een gezicht soms vluchtig, onscherp begrensd en vlekkerig kan vertonen, waardoor dit bij kinderen verward zou kunnen worden met de vijfde ziekte (parvovirus b19).

Erythema Migrans, rode ring of vlek bij de ziekte van Lyme

Meervoudige EM

In plaats van één ring of vlek kunnen er ook meerdere vlekken (meervoudige of multipele EM) ontstaan. Deze zijn meestal ovaal vlek-vormig en vaak duidelijk begrensd. Het meervoudige EM wijst op een al uitgezaaide infectie en vergt een langere antibioticabehandeling dat een enkelvoudig EM.