Wat Veroorzaakt Eczeem?

Hoe ontstaat eczeem?

Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van eczeem. Constitutioneel eczeem wordt veroorzaakt door een complexe interactie van genen en omgevingsfactoren waarbij het immuunsysteem betrokken is. 1,2

De kans op het ontwikkelen van eczeem is groot wanneer één of beide ouders atopisch zijn (allergisch of gevoelig reageren op een niet levensbedreigende stof). Hierbij kan een bepaalde genmutatie in de huidcellen ervoor zorgen dat de huidbarrière verstoord raakt.

Bepaalde prikkels en stoffen uit de omgeving zorgen voor een overgevoelige reactie van de huid. Deze reactie kan een erfelijke component hebben, maar dat hoeft niet. De huid reageert bijvoorbeeld op warmte, transpiratie, droge lucht, wol of acryl, bepaalde voedingsmiddelen, huisstofmijt, zeep of chemicaliën in schoonmaakmiddelen. Ook kunnen er bepaalde factoren zijn die de kans op het ontstaan van eczeem kunnen vergroten.

Een verstoorde huidbarrière

Een verstoorde huidbarrière zorgt ervoor dat de huid meer vocht verliest en uitdroogt. 2 Daardoor is de huid minder goed beschermd en vatbaarder voor irriterende stoffen en allergenen. Deze kunnen de huid binnendringen waarna ontsteking en een overactieve immuunrespons volgt. 1 Het immuunsysteem ziet de onschuldige stof als indringer en reageert hier overdreven op. Stoffen als histamine komen vrij en zijn verantwoordelijk voor de typische eczeemklachten.

Eczeem en het darmmicrobioom

Een evenwichtig darmmicrobioom is ook van belang voor een gezonde huid. Mensen met constitutioneel eczeem hebben een lagere diversiteit van goede darmbacteriën en een grotere doorlaatbaarheid van de darm. 3

Goede darmbacteriën zoals Bifidobacterium en Lactobacillus hebben een beschermende werking bij ontstekingsziekten van de huid waaronder eczeem. Bifidobacterium bacteriën produceren korteketenvetzuren als butyraat die een gunstig effect hebben op de huidbarrière door het verminderen van ontstekingsfactoren. 4

Principe 2: Organisch & biologisch

Het volgende principe heeft veel gemeen met principe 1. Maar toch wil ik deze apart aandacht geven. De laatste jaren is het woord ‘’organisch’’ echt booming.

Je hebt inmiddels zelfs organische schoenen en koffie, alhoewel ik zelf nu organische koffie drink, ik kon het niet weerstaan, hoef ik geen organische schoenen.

Ik vind dit een mooie ontwikkeling en het geeft aan dat we op een maatschappelijk niveau meer bezig zijn met wat we eten en waar het vandaan komt. In de betere supermarkten zie je ook steeds vaker een aparte organische afdeling.

Waarom is organisch beter?

Bij organische producten zijn er strengere controles. Daarbij worden er veel minder bestrijdingsmiddelen gebruikt, wat belangrijk is om je lichaam op te schonen.

Natuurlijk snap ik dat je een budget hebt, toch is het belangrijk om tenminste vleesproducten zoveel mogelijk organisch te kopen of bij een hele goede slager waar je vertrouwen in kunt hebben.

Wanneer je voedingsmiddelen uit de supermarkt haalt, zorg ervoor dat je de groente eerst goed gaat wassen! Hiermee verwijder je toch een gedeelte van de bestrijdingsmiddelen.

[pullquote]Kortom, probeer zo veel mogelijk organische producten te kopen, want het gaat wel om je gezondheid.[/pullquote]

Nu dat we de basisprincipes hebben besproken bij de behandeling van eczeem. Hieronder geef ik je een aantal concrete eczeem voedingstips die je direct thuis kunt toepassen.

Tot slot

Eczeem is een complexe huidaandoening waarbij meerdere factoren een rol spelen. Mensen met eczeem hebben vaak baat bij het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen en een verhoogde inname van voeding die de eczeemklachten helpen verlichten. Zo kun je met voeding de huid van binnenuit ondersteunen. Echter geldt hierin geen one-size-fits-all. Daarom is het belangrijk om erachter te komen wat jouw specifieke triggers zijn. Dat kun je het beste samen met een deskundige of diëtist doen.

1. Nemeth, V., & Evans, J. (2022). Eczema. StatPearls.
2. Kolb, L., & Ferrer-Bruker, S. J. (2023). Atopic Dermatitis. StatPearls.
3. Rusu, E., Enache, G., Cursaru, R., et al. (2019). Prebiotics and probiotics in atopic dermatitis. Experimental and Therapeutic Medicine, 18(2), 926-931.
4. Mao, R., Yu, Q., & Li, J. (2023). The causal relationship between gut microbiota and inflammatory dermatoses: a Mendelian randomization study. Frontiers in Immunology, 14, 1231848.
5. Sadighara, P., Safta, M., Limam, I., et al. (2022). Association between food additives and prevalence of allergic reactions in children: a systematic review. Reviews on Environmental Health, 38(1), 181-186.
6. (2016). Inname onverzadigde vetzuren. Voedselconsumptiepeiling 2012-2016. Wateetnederland.nl
7. DiNicolantonio, J. J., & O’Keefe, J. H. (2018). Importance of maintaining a low omega–6/omega–3 ratio for reducing inflammation. Open Heart, 5(2), e000946. https://doi.org/10.1136/openhrt-2018-000946
8. Nosrati, A., Afifi, L., Danesh, M. J., et al. (2017). Dietary modifications in atopic dermatitis: patient-reported outcomes. Journal of Dermatological Treatment, 28(6), 523-538.
9. Maintz, L., Benfadal, S., Allam, J., et al. (2006). Evidence for a reduced histamine degradation capacity in a subgroup of patients with atopic eczema. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 117(5), 1106-1112.
10. (2006). Dossier Richtlijn voor de vezelconsumptie.
11. Pilkington, S. M., & Rhodes, L. E. (2010). Omega-3 fatty acids and skin. In Nutrition for Healthy Skin (pp. 91-107). Springer, Berlin, Heidelberg.
12. Lin, J., Ma, L., Yuan, J., Yu, P., & Bai, B. (2023). Causal effects of fatty acids on atopic dermatitis: a Mendelian randomization study. Frontiers in Nutrition, 10, 1083455.
13. Sawada, Y., Saito-Sasaki, N., & Nakamura, M. (2020). Omega 3 fatty acid and skin diseases. Frontiers in Immunology, 11, 623052.
14. Kawamura, A., Ooyama, K., Kojima, K., et al. (2011). Dietary supplementation of gamma-linolenic acid improves skin parameters in subjects with dry skin and mild atopic dermatitis. Journal of Oleo Science, 60(12), 597-607.
15. Lee, Y. M., Yoon, Y., Yoon, H., Park, H. M., Song, S., & Yeum, K. J. (2017). Dietary anthocyanins against obesity and inflammation. Nutrients, 9(10), 1089.

Eczeem en voeding: wat kun je beter niet eten

Eczeem en voeding kunnen dus nauw met elkaar verbonden zijn. Naast bepaalde allergenen kunnen ook andere voedingsmiddelen een rol spelen in verergering van eczeemklachten doordat ze een effect hebben op ontstekingsreacties in het lichaam.

Bewerkte en geraffineerde voeding

Het beste is om bewerkte en geraffineerde voeding zoveel mogelijk te vermijden. Dit soort voedingsmiddelen bevatten weinig vitaminen, mineralen, antioxidanten en vezels, en juist een grote hoeveelheid ongezonde vetten, suikers en voedseladditieven.

Voeding rijk aan omega 6

Met ons westerse voedingspatroon krijgen we meer dan het dagelijks advies aan linolzuur (een omega 6-vetzuur) binnen en te weinig omega 3. 6 De verhouding tussen deze twee onverzadigde vetzuren is vaak uit balans wat een nadelig effect kan hebben op het immuunsysteem. 7

Bronnen van omega 6 zijn plantaardige oliën en vetten zoals zonnebloemolie, koolzaadolie, maisolie en margarine, vlees en bewerkte voedingsmiddelen (kant-en-klaar producten).

Nachtschade groente bij eczeem

Hoewel groenten veel goede voedingsstoffen bevatten, kan het eten van bepaalde soorten ongunstig zijn bij eczeem. Een survey-onderzoek suggereert dat nachtschade groenten – zoals tomaten, paprika, aubergine, pepers en witte aardappelen – eczeemklachten kunnen verergeren. 8 Dit zou te wijten zijn aan solanine, een stofje dat in deze groenten zit. Meer onderzoek hiernaar is echter nog nodig.

Histaminerijke voeding en de huid

Histamine maken we niet alleen zelf aan maar krijgen we ook via onze voeding binnen. Een teveel kan zorgen voor een overactieve afweerreactie met huiduitslag als gevolg. Een histamine-vrij dieet kan de klachten van constitutioneel eczeem verminderen. 9

Een histamine-vrij dieet is praktisch onmogelijk omdat het in veel voedingsmiddelen voorkomt. Daarom is een histamine-arm dieet beter toe te passen. Hierbij beperk je bepaalde voedingsmiddelen zoals varkensvlees, verschillende kazen, zuivel, groenten als tomaten en spinazie, alcohol, suiker, chocolade en bepaalde soorten citrusfruit.

Nog wat extra tips

Douche niet te lang & niet te heet
Langdurig in bad gaan en heet douchen is niet zo slim als je last hebt van eczeem. Het beste is om de huid zo min mogelijk te wassen. Water kan de huid namelijk verder uitdrogen waardoor bacteriën (nog) meer problemen kunnen veroorzaken.

Gebruik een milde reiniger- en beperk het gebruik tot zo min mogelijk
Was de huid kort met een milde reiniger, maar niet met een zeep en gebruik lauw warm water. Smeer direct (binnen 3 minuten)na het douchen of badderen je huid in met crème en bij voorkeur als je huid nog wat vochtig is.

Parfumvrije wasmiddel en wasverzachter
Uit onderzoek kwam naar voren dat achtergebleven wasstoffen in kleding de huid verder kunnen irriteren/uitdrogen. Hoewel wasmiddelen niet vaak een echte allergie veroorzaken, adviseer ik toch parfumvrij wasmiddel en wasverzachter te gebruiken om de huid zo min mogelijk te irriteren.

Gebruik zo min mogelijk, en dus het liefst parfumvrij, wasmiddel, doe niet al te veel was in de trommel en gebruik een uitgebreid spoelprogramma. Je kleding wassen met een ongeparfumeerde wasverzachter lijkt een droge huid juist goed te doen volgens onderzoekers.

Verhoog de luchtvochtigheid in je huis
Uitdroging van je huid vergroot de kans op problemen bij eczeem. Met name in de winter droogt je huid door de lage luchtvochtigheid in huis razendsnel uit. Zorg dus dat de lucht in je huis voldoende vochtig is. Dit kan met bakken water op de verwarming, maar je hebt er ook speciale apparaten voor.

Vermijd temperatuurwisselingen
Warmte en zweten kunnen je eczeem verergeren. Als je het niet kan voorkomen, koel dan als je bezweet bent je huid af met een lauwe douche.

Kledingtips
Hoewel er weinig onderzoek op dit gebied is gedaan, lijken stoffen zoals katoen en zijde beter te zijn voor de eczeem-huid dan wol en synthetische stoffen. Was je nieuwe kleren wel altijd voor je ze gaat dragen. Het komt niet veel meer voor, maar het kan zijn dat er stoffen (zoals formaldehyde) op de kleding zit, wat kan zorgen voor extra irritatie.

Principe 1: Natuurlijk & Vers

Ongetwijfeld heb je dit eerder gehoord, wellicht in één van mijn eerdere programma’s. De laatste jaren ben ik tot de conclusie gekomen hoe belangrijk dit punt is. Wanneer je voeding van een goede natuurlijke, organische en verse bron is krijgt je lichaam veel meer belangrijke voedingsstoffen binnen.

Onze voorouders aten ook alleen maar verse voeding en werden wellicht niet zo oud als nu, maar deze voedingsmiddelen is wel waar ons lichaam voor gebouwd is.

Bewerkte voedingsmiddelen, suikers, snacks zijn de voedingsmiddelen waar chronische klachten zoals eczeem door ontstaan. Dit noem ik ook wel ‘’lege calorieën’’ waar alle belangrijke voedingsstoffen uit verwijderd zijn.

[pullquote]Deze lege calorieën veroorzaken op lange termijn alleen maar klachten! En helaas zijn ze in de supermarkten ruim vertegenwoordigd.[/pullquote]

Mijn regel is daarom om wat je eet voornamelijk uit verse en organische voeding te laten bestaan. Dit betekent wat minder vlees eten en meer plantaardig.

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen ouder worden door minder vlees te eten, met name rood vlees. Dit komt omdat vlees veel verzadigde vetten en hormonen bevat. Gevogelte en vis is een uitzondering, maar moet ook gematigd gegeten worden. Daarbij ben ik ook niet te spreken over wat er gedaan wordt met vlees voor de massaproductie, denk aan antibiotica en hormonen!

Betekent dit dat je helemaal geen vlees meer gaat eten? Zeker niet, maar in gematigde hoeveelheden en van een organische bron.

Kortom, we moeten meer voeding eten dat vers en rauw is in plaats van voeding uit de vriezer of andere bewerkte bronnen!