Jeuk bij eczeem - Oorzaken, Behandelingen en Tips voor Verlichting

Wat is het atopisch syndroom?

Het atopisch eczeem vormt een onderdeel van het “atopisch syndroom” . Hieronder vallen ook astma (benauwdheid en piepen), hooikoorts (verstopte neus, tranende ogen, niezen) en voedingsallergie (bijvoorbeeld voor pinda’s of noten) Vaak heeft de patiënt één of meerdere familieleden met één of meerdere van deze vier ziektebeelden. Het is inmiddels duidelijk dat een kind met atopisch eczeem ook later klachten kan krijgen van hooikoorts, astma of voedingsallergie. Andersom is het ook mogelijk. Een kind die op jonge leeftijd al symptomen heeft van hooikoorts of astma kan later ook eczeem ontwikkelen.

1. ERFELIJKHEID

Atopisch eczeem is genetisch bepaald en kan daarom niet worden genezen. De aanleg voor atopisch eczeem wordt erfelijk overgedragen en kan al snel na de geboorte tot uiting komen. Studies tonen aan dat er niet één maar meerdere genen (= dit zijn stukjes erfelijk materiaal gelegen op de chromosomen ) gerelateerd zijn aan het ontstaan van atopisch eczeem. Zeker één deze genen is betrokken bij de opbouw van de huid barrière. Andere genen spelen een rol bij het ontstaan van het overgevoelig afweersysteem bij eczeem.

Mutatie filaggrine eiwit. Een deel van de patiënten met atopisch eczeem heeft een mutatie in het gen die verantwoordelijk is voor het aanmaken van filaggrine eiwit. Filaggrine ( oftewel: filament aggregating protein) heeft een belangrijke rol in de functie van de huid barrière. Filaggrine speelt een belangrijke rol in het dicht houden van de huid en ook als natuurlijke bevochtiger van de huid (zogenaamde “natural moisturizer) . Bij mutaties in dit gen ontstaat een droge huid en een verslechterde huidbarrière. De huid is hierdoor constant “lek”. Door dit verstoorde huid barrière kunnen bacteriën en virussen gemakkelijker van buitenaf de huid binnendringen maar vice versa ook water en voedingstoffen van binnenuit naar buiten ontsnappen. Waarschijnlijk hebben mensen met atopisch eczeem ook mutaties in andere genen die ook andere huidbarrière eiwitten aanmaken, maar dit wordt momenteel nog onderzocht. Verder zijn er aanwijzingen dat dit defect in de huidbarrière een ontstekingsreactie uitlokt bij eczeem, wat de klachten van roodheid, zwelling en jeuk kan verklaren. Het afweersysteem probeert hiermee het defect in de huid dus op te lossen maar veroorzaakt tegelijkertijd juist meer problemen voor de persoon met eczeem.

Commentaar NDN

Samenvattend geven wij nog de top drie van aandachtspunten bij eczeem met betrekking tot suppletie:
1.Suppletie met vitamine D kan symptomen van atopisch eczeem drastisch verminderen. De resultaten van een klinische studie (1) laten zien dat extra vitamine D symptomen van atopisch eczeem kan verminderen.
2.Omega 3-vetzuursuppletie (2) tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode verkleint de kans op atopische aandoeningen bij kinderen tot 2 jaar.
3.Minder diversiteit van bacteriën (3) in de darmen verhoogt het risico van atopisch eczeem bij kinderen. Suppletie van microbiotica blijkt gunstig te werken bij huidklachten.
4.Teunisbloemolie is de bekendste bron van GLA en bevat gemiddeld 9 tot 10% GLA. De olie van de bernagieplant (borageolie) is echter veel rijker aan GLA en bevat gemiddeld 21 tot 24% GLA. Deze vetzuren (4) zijn gunstig voor de huid bij inwendig gebruik.

Een natuur diëtist kan helpen een dieet- en/ of suppletie advies op maat te maken.

Ellen Geestman, natuurdietist

Update juni 2024

Zoutinname kan opflakkeringen van eczeem verklaren.
Uit een studie [1] blijkt dat een dieet met een hoog natriumgehalte het risico op eczeem kan vergroten. Wetenschappers ontdekten dat het eten van slechts één gram natrium extra per dag de kans op opflakkeringen met 22% vergroot.

De meeste mensen weten wel dat natrium, meestal geconsumeerd in de vorm van zout, het risico op hoge bloeddruk en hartziekten verhoogt. Onlangs hebben wetenschappers echter ook ontdekt dat natrium in de huid wordt opgeslagen, waar het een rol kan spelen bij ontstekingen die zich voordoen bij eczeem.

‘Ik kies bewust’ logo geeft verwarring?

Mensen die last hebben van eczeem kennen vaak ook klachten zoals astma en hooikoorts. Een verstoorde spijsvertering, dalende weerstand (door spanningen, vermoeidheid of ziekte) of een (voedings)allergie kunnen eczeem verergeren.

Intolerantie voor bepaalde voedingsstoffen kunnen bij atopisch eczeem een belangrijke oorzaak zijn. Zuivel, soja, noten, pinda’s, eieren, tarwe en schelpdieren zijn veel voorkomende uitlokkers.

Producten uit de supermarkt, zelfs de producten met het logo ‘Ik kies bewust’ of andere ‘waardevolle voeding’, zitten vaak vol met kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen die eczeem kunnen verergeren. De kleurstof tartrazine (E102), de conserveermiddelen natriumbenzoaat (E211) en natriumdisulfiet (E223) en de smaakversterker natriumglutamaat (E621) kunnen de meest heftige reacties uitlokken.

Huidverzorging van binnenuit

Symptomen van eczeem zijn onder andere jeuk, rode uitslag en een droge schrale huid. Maar eczeem kan ook ‘nat’ zijn door de blaasjes die vocht afscheiden. Naast het verzorgen van de huid aan de buitenkant, kunt u de huid ook verzorgen van binnen uit.

Eczeem komt dikwijls vanuit een ontstekingsreactie. Hierbij kan extra inname van het juiste omega-6-vetzuur GLA de ontstekingsreactie remmen. De juiste vetzuren zoals visolie, linolzuur en GLA vormen een goede basis voor de aanmaak van de juiste prostaglandines. Dit zijn hormoonachtige substanties die diverse processen in het lichaam reguleren, waaronder immuniteits- en ontstekingsprocessen. Ook bij eczeem en ontstekingsreacties van de slijmvliezen spelen prostaglandines een rol.

Borage-olie is rijk aan het biologisch actieve meervoudig onverzadigde omega-6-vetzuur GLA. De synthese van GLA en andere waardevolle onverzadigde vetzuren wordt geblokkeerd door verzadigde, gehydrogeneerde vetten en transvetzuren. De omzetting van linolzuur in GLA wordt niet alleen geremd bij eczeem, maar ook bij virale infecties, alcoholgebruik, stress, straling, ouderdom, diabetes, premenstrueel syndroom, astma en multiple sclerose.

Omzettingsproblemen zijn er ook door tekorten aan bepaalde vitaminen en mineralen zoals vitamine A, C, E, B2, B3, B5, B6, B12, biotine, magnesium, zink en zwavel. Onvoldoende inname of meer verbruik van deze nutriënten hebben een negatieve invloed op het metabolisme van omega-vetzuren, doordat ze dit proces remmen.

Uitgebreide jeuk zonder zichtbare huidafwijkingen

Dit is een vorm van jeuk waarbij het een uitdaging kan zijn om de oorzaak boven water te krijgen. De eerste vraag is: zijn er inderdaad helemáál geen huidafwijkingen zichtbaar, of zijn ze misschien heel subtiel?

Is de huid aan de droge kant? Droge huid alléén kan al flinke jeuk veroorzaken. Goed invetten met onderhoudszalf (vaseline, cetomacrogolzalf, lanette zalf of koelzalf) zou dan de oplossing kunnen zijn.

Heeft u vroeger constitutioneel eczeem gehad? Een nieuwe opvlamming van constitutioneel eczeem kan soms heel subtiel zijn met relatief weinig roodheid, maar intussen wel heel veel jeuk veroorzaken. Ook hier is een vettende zalf van belang, eventueel gecombineerd met een ontstekingsremmende zalf.

Zijn er mensen in de omgeving die ook jeuk hebben? Een schurft-infectie geeft enorm veel jeuk (vooral ’s nachts) en soms zijn in het begin van de infectie de schurftgangetjes helemaal niet zo opvallend. Kijk vooral goed tussen de vingers: zijn daar wellicht subtiele gangetjes zichtbaar?

Als er geen huidafwijkingen te zien zijn is het belangrijk om ook andere oorzaken te overwegen:

Bent u niet lang geleden met een nieuw geneesmiddel begonnen? Ook dit zou de oorzaak van de klachten kunnen zijn. Vaak gaat een reactie op geneesmiddelen gepaard met een huiduitslag, maar dat hoeft niet altijd…

Bent u misschien zwanger? Ook tijdens de zwangerschap komt uitgebreide jeuk zonder duidelijke huidafwijkingen wel voor. Soms wordt de jeuk veroorzaakt door een leverprobleem, maar dat hoeft niet. De gynaecoloog of verloskundige zal zeker bloedonderzoek bij u laten doen als u jeuk heeft.

Ook de ouderdom kan tot een jeukende huid leiden. Soms komt dit door uitdroging van de huid (want op oudere leeftijd wordt er minder talg aangemaakt), maar ook zonder uitdroging kan de oudere huid intens jeuken. Bij een oudere persoon met jeukklachten mag echter niet te snel gedacht worden dat het ‘de ouderdom wel zal zijn’. Andere oorzaken moeten altijd worden uitgesloten!